Μιχάλης Μοδινός,
ΤΑ ΝΕΑ (Βιβλιοδρόμιο), 19/3/2016
Μουσική για τον λαό και ο αχός του σταλινισμού
Γιώργος-Ίκαρος Μπαμπασάκης,
LIFO, 30/3/2016
«Στα δίχτυα της αράχνης»
Μάρκος Καρασαρίνης,
BHMAgazino, 27/3/2016
Η συνείδηση του Σοστακόβιτς
Χρύσα Σπυροπούλου,
«Καλλιτεχνική ευφυΐα υπό διωγμόν», Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ της Κυριακής, 2/4/2016
Δημήτρης Καραθάνος,
«Ο Στάλιν στην όπερα», ATHENS VOICE, 7/4/2016
Παναγιώτης Χατζηγιαννάκης,
www.amagi.gr, 19/4/2016
Αγγελική Μποζίκη,
Όγδοο, 23/4/2016
Κώστας Αθανασίου,
Η ΕΠΟΧΗ, 24/4/2016
Ο αχός του φόβου
Γιώργος Λαμπράκος,
«Σοστακόβιτς και Στάλιν: Η τέχνη του συμβιβασμού», BOOK PRESS, 9/5/2016
Πέτρος Μαρτινίδης,
THE ATHENS REVIEW OF BOOKS, Μάιος 2016
Ντμίτρι Σοστακόβιτς: Φόβος, ταπείνωση και τύψεις
Συνέντευξη στον Γρηγόρη Μπέκο,
ΤΟ ΒΗΜΑ της Κυριακής, 15/5/2016
Ευγενία Μπογιάνου,
«Τα πάντα γύρω πνίγονται στο ψέμα», Η ΑΥΓΗ, 17/5/2016
Γιάννης Αντωνιάδης,
www.culturenow.gr, 23/5/2016
Μάρω Βασιλειάδου,
«Ντμίτρι Σοστακόβιτς: Μια δειλή και άτολμη μουσική ιδοφυΐα», Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ της Κυριακής, 12/6/2016
Κατερίνα Μαλακατέ,
Διαβάζοντας, 18/6/2016
Βασίλης Γρετσίστας,
Dreamers & Co, 6/6/2016
Ντέπη Δημητρίου,
www.savoirville.gr, 28/7/2016
Νίκος Γρηγοριάδης,
Proust & Kraken, 5/8/2016
Άγης Αθανασιάδης,
Librofilo, 23/6/2016
Βαγγέλης Γραμματικόπουλος,
«Πώς επιβιώνει η Τέχνη από το αγκάλιασμα της Εξουσίας», Fractal, 6/7/2016
Στάθης Ν. Καλύβας,
Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ της Κυριακής, 13/8/2016
Ολοκλήρωσα τις ιστορικές μου αναγνώσεις με τον «Αχό της εποχής», μια βιογραφία του μεγάλου Ρώσου κλασικού συνθέτη Dimitri Sostakovitch, δοσμένη από τον γνωστό Βρετανό συγγραφέα Julian Barnes, αυτή τη φορά με συμβατικά αφηγηματικό τρόπο σε σχέση με τα τρία βιβλία που προηγήθηκαν. Η ζωή του Sostakovitch κύλισε στον αστερισμό της επιβίωσης, του συμβιβασμού και της δειλίας σε σχέση με το σταλινικό καθεστώς. Όμως το μήνυμα του Barnes είναι παρ’ όλα αυτά περίεργα αισιόδοξο: η συντριβή της προσωπικότητας δεν είναι ασύμβατη με την καλλιτεχνική επιβίωση σε βάθος χρόνου. Η σύγκριση με τον Binet έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον καθώς ο ναζισμός επεδίωκε την ωμή και ολοκληρωτική εξόντωση των πληθυσμών εκείνων που δεν ικανοποιούσαν τα ρατσιστικά του κριτήρια, ενώ ο σταλινισμός επεδίωκε τη συντριβή και τον εκμηδενισμό της αξιοπρέπειας και της προσωπικότητας των θυμάτων του ανεξάρτητα από τη φυσική τους εξόντωση.
Γιώργος Βέης,
«Ο αχός της εξουσίας», BOOK PRESS, 23/6/2016
Σταυρινή Ιωαννίδου,
«Κοντσέρτο για μια τραγική ιδιοφυΐα», Η ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΤΩΝ ΣΥΝΤΑΚΤΩΝ, 27/8/2016
Αντώνης Ν. Φράγκος,
Το Περιοδικό, www.toperiodiko.gr, 29/9/2016
Όχι ακριβώς μυθιστόρημα, το τελευταίο λογοτεχνικό εγχείρημα του Βρετανού Julian Barnes, μάλλον, βιογραφία μυθιστορηματικού ύφους του μεγάλου συνθέτη Ντμίτρι Σοστακόβιτς, «O αχός της εποχής» –σε δυναμική μετάφραση του Θωμά Σκάσση– έχει ως βασικό θέμα τη σχέση του μουσικού με το σταλινικό-σοβιετικό καθεστώς.
O Barnes έκανε δουλειά ιστοριοδίφη, διάβασε πολύ υλικό και στη συνέχεια το έπλεξε δημιουργικά στη βάση τριών επεισοδίων της ζωής του καλλιτέχνη. Το πρώτο, «Στο Πλατύσκαλο», υπό το κράτος της σφοδρής κριτικής στην Πράβντα με τίτλο «Βαβούρα αντί μουσικής» όσον αφορά την όπερα του Σοστακόβιτς«Λαίδη Μάκμπεθ του Μτσενσκ», ο τελευταίος περιμένει κάθε βράδυ δίπλα από τον ανελκυστήρα του διαμερίσματός του να τον οδηγήσουν στο Αρχηγείο της Υπηρεσίας Κρατικής Ασφάλειας. Του έχουν, βέβαια, ζητήσει να μαρτυρήσει συναδέλφους και φίλους που θεωρούνται αντισοβιετικοί…
Το δεύτερο, «Στο Αεροπλάνο», αναφέρεται στην ασφυκτική πίεση που υπέστη σχετικά με ένα ταξίδι του στις ΗΠΑ και το τρίτο, «Στο Αυτοκίνητο», περιέχει την επίμονη προσπάθεια του κόμματος, μετά τον Στάλιν, να τον προσεταιρισθεί. Και τα τρία κεφάλαια άρχονται με την ίδια φράση: «ΕΝΑ ΠΡΑΓΜΑ ΗΞΕΡΕ ΜΟΝΟ: Τούτη ήταν η χειρότερη εποχή». Ο Barnes διαρθρώνει ένα μυθιστόρημα φιλοσοφικού, ουσιαστικά, στοχασμού αντιμετωπίζοντας διαλεκτικά τον ήρωά του. Μιλάει για την ικανότητα του Σοστακόβιτς να επιβιώνει σε ένα καθεστώς που ανά πάσα στιγμή θα μπορούσε να τον εξοντώσει, ανά πάσα στιγμή να τον εξαφανίσει, κυριολεκτικά, από τον κόσμο. Γράφει για τις αγωνίες, τη συνεχή ένταση και τις φοβίες του ανθρώπου αλλά και την ικανότητά του να επιβιώνει με τις μικρότερες δυνατόν απώλειες αξιοπρέπειας.
Δημήτρης Στεφανάκης,
«Ο αχός της εποχής ή σε ποιον ανήκει η τέχνη», www.culturenow.gr, 4/10/2016
Δέσποινα Δημητριάδου,
Amagi, 17/12/2016
«Όταν ο κόσμος γύρω σου γίνεται ανεξέλεγκτος, εσύ πρέπει να εξασφαλίσεις τον έλεγχο σε όποιον τομέα μπορείς, όσο ασήμαντος κι αν είναι αυτός». To 2016 με γοήτευσε η μυθιστορηματική βιογραφία «Ο αχός της εποχής» του Julian Barnes, γιατί διηγείται με έναν συμπυκνωμένο αλλά μεγαλειώδη τρόπο τις αντίξοες συνθήκες μέσα στις οποίες άνθησε μεγαλόπρεπα το ταλέντο του σπουδαίου ρώσου συνθέτη Ντμίτρι Σοστακόβιτς. Αυτό το κράμα ιστορικής μελέτης, μουσικής παιδείας, πολιτικής αφύπνισης, φιλοσοφίας, κοινωνικής δομής και στάσης ζωής αποκαλύπτει με τον ιδανικότερο τρόπο τόσο τη συγγραφική δυναμική του Barnes όσο και τη δημιουργική αρτιότητα του συνθέτη. Μοιάζει ο Σοστακόβιτς σαν να διαθέτει το ιδανικό προφίλ μιας αφορμής από την οποία πιάνεται ο συγγραφέας για να ξεδιπλώσει ένα σημαντικό εύρος δικών του στοχασμών που εναλλάσσονται με έξυπνους αστεϊσμούς που άλλοτε υπονοούν μια περιπαιχτική διάθεση και άλλοτε αφήνουν πίσω τους μια γεύση ειρωνείας. (Το τρίτο, και πιο φιλοσοφικό, μέρος, με άγγιξε περισσότερο). Βεβήλωσα σχεδόν κάθε σελίδα του βιβλίου χωρίς συστολή, με υπογραμμίσεις, σημειώσεις και τσακίσεις και, χωρίς καμία διάθεση υπερβολής, τολμώ να πω ότι ο αχός της τριπλής συνήχησης θα παραμείνει σε βάθος χρόνου μέσα στο μυαλό και στην καρδιά μου.