literature.gr

Συνέντευξη

kathimerini.gr

Τα διηγήματα του Κώστα Πούλου διακρίνονται για την παιγνιώδη ματιά του, ακόμα και σε θέματα τα οποία έχουν μέσα στο κέλυφός τους σοβαρά και δραματικά χαρακτηριστικά. Μέσα στον λόγο τους βλέπω τον συγγραφέα να κοιτάζει τον κόσμο πίσω από ένα ανάλαφρο μειδίαμα, με μια λοξή ματιά, σε ένα λογοτεχνικό παιχνίδι. Μπόρχες, Oulipo, ελληνική θυμηδία, διακειμενικοι κυματισμοί.

Ενδεικτικά γι’ αυτό το πνεύμα είναι τα πρώτα τέσσερα διηγήματα. Η γιαγιά μεγαλώνει την εγγονή, επειδή σκοτώθηκαν οι γονείς, και περιμένει την ώρα της, αλλά τα πράγματα έρχονται αντίστροφα: η εγγονή πεθαίνει πρώτη («Το ασημένιο πλαίσιο»)· ο αφηγητής έχει πάρει ένα σημείωμα που άφησε ο αυτόχειρας πατέρας του, ετοιμάζει κι ο ίδιος την αυτοκτονία του, αλλά τελευταία στιγμή τα πράγματα ματαιώνονται («Το νόημα»)· η αφηγήτρια παίζει με την έννοια του ποτού που σκοτώνει αφού η ίδια είναι... ποτήρι («Γιούλα»)· ο αφηγητής αρέσκεται να παίζει με το κατοικίδιό του, ώσπου αυτό τον παρατάει μαζί με τη σύντροφό του στην εξοχή, όπου γεννούν πέντε κουταβάκια («Κατοικίδια»).

Κύριο γνώρισμά τους είναι η ανατροπή των φυσιολογικών δεδομένων, τα οποία μέσα στο λογοτεχνικό μικροσύμπαν αναποδογυρίζονται, τραγικά ή κωμικά. Η νομοτέλεια της ηλικιακής σειράς ως προς τον θάνατο δεν τηρείται πάντα κι οι άνθρωποι δεν είναι σίγουροι για όσα η λογική της βιολογίας υπαγορεύει. Αφετέρου, η ιστορία κάνει κύκλους, λειτουργεί σε σπειροειδείς πορείες, όχι όμως με παρόμοιες επαναλήψεις αλλά με αιφνίδιες αλλαγές: ο γιος ακολουθεί μέχρις ενός σημείου την πορεία του πατέρα, ευτυχώς σε μια αποτυχημένη μίμηση. Τέλος, η αφήγηση επαμφοτερίζει ανάμεσα στον άνθρωπο και σε κάτι άλλο, αφού μπορεί να μιλάει ένα ποτήρι ή ένας σκύλος, οι οποίοι φέρονται σαν άνθρωποι και συμπεριφέρονται στους ανθρώπους σαν... κατοικίδια.

Ανάλογες εσωτερικές συγκρούσεις, αντιθέσεις, καμπές και ελιγμούς βλέπουμε σε μια σειρά άλλων διηγημάτων, που αξίζει να διαβαστούν δύο φορές, επειδή παίζουν με την αφήγηση, με τα συναισθήματα, τη μοίρα, την απρόβλεπτη ζωή. Μόνο στο όνειρό του ο ήρωας προχωρά στην κόκκινη πίστα στο παιχνίδι πάκμαν («Μπανάνες»), αντί για λαούτο, όπως περίμενε ο μουσικός πατέρας του, ο μικρός μαθαίνει φλάουτο («Φι»), ο θάνατος είναι το ύστατο επιχείρημα περί αθανασίας («Επιχείρημα»), η επίσκεψη στο Τείχος Δυμαίων φέρνει δίπλα του κάποιον άγνωστο, ίσως τον Ηρακλή ως φάσμα («Σαράντα βαθμοί κελσίου»), το καλοκαίρι ο άστεγος κάθεται στην παραλία και χαζεύει, αλλά τον χειμώνα το κρύο τον σκοτώνει («Το καλοκαίρι είναι πιο καλά»), η παλιά κουζίνα κοιτάζει με τα μάτια της σαν το κουνέλι που το σφάζουν («Γουρούνα και κουζίνες»), η παραλία στον Σκαραμαγκά προκαλεί την αίσθηση του κενού, με τα σκουπίδια και τους μίζερους ανθρώπους που συχνάζουν εκεί («Καμιά ανωμαλία»), ο ενήλικος δεν μπορεί να αποστομώσει τους μικρούς γιατί δεν ξέρει τι είναι το BMX («ΜπιΕμΕξ»).

Ο Κώστας Πούλος παρουσιάζει τη ζωή μέσα από το απροσδόκητο πλέγμα των τραγελαφικών της εικόνων. Φαινομενικά το πεδίο είναι ναρκοθετημένο, καθώς ο θάνατος, η ηλικία, η σκληρή πραγματικότητα, η έλλειψη εστίας, η απώλεια είναι πανταχού παρόντα. Αλλά η λογοτεχνία, σαν ένα ποτήρι κρασί, χωρίς να εθελοτυφλεί μπροστά σε όλα αυτά, τα επανασυστήνει σε δύο επίπεδα σκέψης: το πρώτο σαγηνεύει με τη θυμηδία, την ανατροπή, την απρόσμενη σύντηξη των οριζόντων, ενώ το δεύτερο –σε αγαστή αρμονία με το πρώτο– παραπέμπει στη γλυκόπικρη γεύση των καταστάσεων που δεν είναι δυνατόν να μπουν στα καλούπια της μικρόνοης λογικής μας.

Διαβάζοντας τέτοια βιβλία, αντιλαμβάνεσαι για άλλη μια φορά την εκρηκτική δύναμη του διηγήματος. Σε λίγες παραγράφους ή σελίδες η μικρή φόρμα σε ανεβάζει σαν τρενάκι του λούνα παρκ στο υψηλότερο σημείο της διαδρομής και απότομα σε αφήνει να γλιστρήσεις στα τάρταρα της ψυχής και της ζωής. Αυτός ο ίλιγγος, παιγνιώδης και σοκαριστικός μαζί, είναι το κέρδος της ανάγνωσης, είναι η μαγεία του πρίσματος που λέγεται λογοτεχνία.

edromos.gr

Διηγήματα δύο ταχυτήτων. Μεγάλα και μικρότερα. Στα πρώτα άνθρωποι, γέροι, νέα κορίτσια, απείθαρχοι νεολαίοι, που κατοικούν στο άστυ ή στην επαρχία είναι οι ήρωες των περισσότερων κειμένων. Στα μεγαλύτερα διηγήματα, οι ήρωες, παρμένοι από την καθημερινότητα, βρίσκονται συνήθως σε μεταιχμιακές καταστάσεις. Λίγο πριν ή λίγο μετά τον θάνατο. Ζώα που αφηγούνται τη ζωή τους με τους ανθρώπους αντιστρέφοντας τους παραδοσιακούς ρόλους κατοικίδιου και κηδεμόνα. Η απιστία και το κενό ανάμεσα σε δύο φίλους. Η  κατάσταση της ανυπαρξίας σε καθεστώς ανεργίας. Ο Κ.Π. ρίχνει διαγώνιες ματιές και στιγμές φωτός σε υποφωτισμένες ζωές. Και από την άλλη μεριά φωτογραφικά ενσταντανέ, μικρές σε διάρκεια στιγμές μέσα σε μια καφετέρια, ένας υδραυλικός και ο μπαγκλαντεσιανός βοηθός του, μια γουλιά Λαγκαβούλιν στο μικρό μπαρ, μια εικόνα από τη λίμνη Πλαστήρα δίνουν την αφορμή για να ξεδιπλώσει ο Κ.Π. σύντομες ιστορίες, μικρές όσο χωράνε μέσα σε μια φωτογραφία. Όλα τα διηγήματα διαθέτουν μια ιμπρεσσιονιστική έκλαμψη, μια μη συνηθισμένη οπτική, μια αγάπη για το κενό που συνυπάρχει με τους ανθρώπους.

tetragwno.gr

diastixo.gr